پاسداشت زبان بلوچی

[dehvary]

پاسداشت زبان بلوچی

تغیر و دگرگونی حقیقتی انکار ناپذیر و فراگیر است. کل عالم از بدو آفرینش تاکنون دائم در حال دگرگونی و تغییر حالت بوده و هست. از حیث ضعف و قوه که یکی از جنبه های این تغیر است می توان گفت که هر مخلوقی که خداوند خلق فرموده و می فرماید ابتدا ضعیف و به مرور زمان قوی گشته و نهایتا رو به ضعف و زوال رفته و فانی میگردد.

انسان یکی از میلیاردها مخلوقی است که تابع این سیستم است با این تفاوت که این مخلوق با بکارگیری سلاح منحصر به فرد خویش که همانا عقل و شعور او باشد تا حدودی می تواند بر این دگرگونی غلبه کرده و آن را کنترل نماید.اصالت انسان یکی از ویژگی هایی است که مولفه هایی مانند قوم - مذهب – فرهنگ –اجتماع و ... را شامل می شود. مولفه هایی که اگر به آن توجه نشود ممکن است در اثر دگرگونی و تغیر اصالت خویش را از دست بدهند.زبان جزیی از فرهنگ هر قوم و قبیله و یکی از حساس ترین و ضربه پذیرترین مواردی است که موضوع بحث این حقیر است.بنا به مقدمه مذکور عرض کنم که تمامی زبانهای رایج در دنیا زمانی با ایما و اشاره شروع شده و سالیان سال طول کشیده تا به حد کمال رسیده است.
انتخاب حروف – ایجاد صدا – نامگذاری اشیاء – تلفیق اسم و فعل و فاعل و ضمیر و مفعول ووو – و بالاخره بکارگیری تمام این موارد در قالب ادای جملات امری نیست که یک شبه یا یک ماهه و یا یک ساله صورت گرفته باشد.لذا می توان ادعا کرد که زبان مانند سایر مخلوقات تابع سیکل تکامل بوده و مرحله ضعف به قوه و قوه به ضعف را طی خواهد کرد. و اینجاست که تدبیر و اندیشه متخصصان زبان و زبانشناسان را می طلبد تا مانع زوال و نابودی آن بشوند.بلوچی یکی از هزاران زبان رایج دنیاست که تقریبا 10 میلیون نفر متکلم و 5 میلیون نفر در حال گذر از این زبان را به خود اختصاص داده است. بیشترین مکالمه این زبان که معمولا بلوچها هستند در مناطق بلوچستان سه کشور ایران – پاکستان و افغانستان به سر می برند. ضمن اینکه بلوچهای کوچ کرده به مناطقی مانند کنیا – عمان – روسیه - هندوستان و همچنین کشورهای اروپایی هستند که کمتر به این زبان صحبت می کنند.متاسفانه به جرات میتوان گفت که بلوچی از زبانهایی است که به سرعت سیر زوال را بخود گرفته و در حال دگرگونی شدیدی است. از جمله عوامل موثر در این زوال عبارتند از:

1- ضعف فرهنگی اقوام بلوچ در این سه کشور
2-منزوی بودن ایالات و استانهای بلوچ نشین و نبود سواد لازم
3-عدم اطلاع رسانی در حفظ و پاسداشت زبان بلوچی
4- نبود مراکز آموزشی و عدم تدریس به این زبان
5-کم توجهی حکومتها و دول حاکم بر بلوچستان نسبت به زبانهای اقوام
6-اجبار در دو زبانه بودن بلوچها مخصوصا در مراکز تحصیلی و مکالمات عموم
7-عدم برنامه ریزی و نبود برنامه های بلوچی در رسانه ها
8-مهاجرت بلوچها به مناطق دیگر و ادغام زبان دیگر در بلوچی
9-مهاجرت سایر زبانها به بلوچستان و ادغام آنها در بلوچی
10- عدم اتفاق و انسجام بلوچها در انتخاب یک لهجه و گویش مشترک

چاره چیست ؟

به نظر بنده وظیفه تک تک بلوچهاست که در حد توان خویش با این معظل دست و پنجه نرم کرده و احساس مسئولیت کنند. بنده در اینجا به چند قشر از جامعه بلوچ اشاره کرده و وظایفی را پیشنهاد می کنم و امیدوارم که سایر عزیزانی که نسبت به زبان مادری خویش دلسوزی دارند نظرات و پیشنهادات خود را ارائه داده و این مطلب را کامل نمایند:
الف) اصحاب قلم :منظور از اصحاب قلم تمامی نویسندگان – روزنامه نگاران – مقاله نویسان – وبلاگ نویسان و تمام کسانی که استعداد نویسندگی دارند. لازم است این عزیزان نوشتن و تحریر به زبان بلوچی را در دستور کار قرار داده و هر مطلبی که به ذهنشان می رسد بنویسند.
ب) اصحاب بیان :تمام کسانی که از نعمت بیان و گویندگی برخوردارند بایستی در بیانات خود در حد توان از کلمات اصیل بلوچی بهره جسته و " پاسداشت زبان بلوچی " را بر " قابل فهم بودن برای دیگران " ترجیح دهند.
ج) افراد با سواد :منظور از باسواد تمام کسانی که علم خواندن و نوشتن دارند. این عزیزان سعی کنند حداقل هفته ای یکبار یا بیشتر مطالبی به زبان بلوچی تهیه کرده و در اوقات فراغت مطالعه کنند.و چنانچه این مطالع در جمع و جنبه قصه خوانی داشته باشد موثرتر خواهد بود.
د) بزرگان خانواده : ( پدر – مادر – پدر بزرگ و مادر بزرگ )این قشر ارزشمند از جامعه بیشترین نقش را در زنده داشتن زبان بلوچی دارا هستند. والدین هستند که از بچگی می توانند در آموزش درست این زبان به فرزندان خود کمک شایانی بکنند. پدر و مادر و همچنین پدر بزرگ و مادر بزرگها سعی کنند در مکالمات خود با فرزندان از کلمات اصیل بلوچی استفاده کنند و با داستان و قصه و شعر و متل های اصیل بلوچی بچه ها را بلوچ بار آورند.
متاسفانه در بسیاری از خانواده ها ملاک و معیار باسوادی و روشنفکری استفاده از کلمات غیر بلوچی تعریف شده است .
بطور مثال صحنه ای که خودم به عینه نظاره گر آن بودم استفاده خردسالان از کلماتی مانند دایی – عمو – عمه و هاله بجای ناکو و ترو بود که برایم جای تعجب و تاسف داشت.
ذ) افراد محصل و دانشجو :این قشر از جامعه بلوچ ضربه پذیرترین قشر هستند که گاها ناچارند جهت تکمیل تحصیل به مناطق دیگر رفته و مدتی در آنجا اقامت کرده و از زبان بلوچی فاصله بگیرند. این عزیزان معمولا بعد از فارغ التحصیلی و ورود به اجتماع قبلی سهوا یا عمدا زبان بلوچی را می شکنند که این بزرگترین ضربه به زبان مادری ماست.

ادامه دارد ...........

[Admin]

به نظر من تشکیل فرهنگسراها در شهر هایی که جمعیت بلوچ آنها زیاد است و یا فراهم نمودن امکان تحصیلات آکادمیک برای زبان بلوچی در دانشگاه می تواند تاثیر زیادی بر روند آلودگی این زبان به کلمات دیگر زبانها داشته باشد.
در پاکستان فکر می کنم رشته تخصصی تحصیل زبان بلوچی وجود داشته باشد اما در ایران نه

[4z4]

با تشکر از استاد عزیز

به نظر این حقیر نقش دول حاکم بر بلوچستان بخصوص کشور عزیزمان ایران در بی توجهی به خرده فرهنگها بسیار پر رنگ است.
و این در حالیست که تدریس آکادمیک زبان بلوچی در کشور هایی مثل آلمان صورت می گیرد به عنوان مثال در دانشگاه گوتنبرگ آلمان زبان بلوچی تا مقطع دکترا تدریس می شود!!!!
و من به شخصه تا بحال در رابطه با اعطای بورس تحصیلی در این رشته چیزی نشنیده ام!
از طرفی رسانه های ملی نیز در زوال فرهنگ و بخصوص خرده فرهنگها نقش کارسازی داشته و دارند!

پیشنهادات استاد عزیز بسیار با ارزش هستند!

به نظر من اگر زبانکده های آموزش بلوچی در استان دایر شوند می توانند در احیای زبان بلوچی نقش سازنده ای داشته باشند!
اما قبل از به وجود آمدن چنین مراکزی نیازمند به منابع آموزشی گفتاری و شنیداری هستیم!
از استاد عزیز این سئوال را دارم که آیا چنین منابعی موجود و در دسترس می باشند؟

[sonia]

سلام
ممنون بخاطر این پست که بحق عوامل ایجاد کننده ی و راهکارای رفع این معضل رو بخوبی تشریح کرده.
بنظر من(البته اگه جسارت نباشه) یکی از دلایل برای کم رنگ شدن استفاده از گویش بلوچی اینکه مردم بخصوص جوانان علاقه ای به داشتن لهجه ندارند .
که این مطلب بر میگرده به اینکه با فرهنگ و زبان اصیل خودشون زیاد آشنا نیستند ،
اصالت خودشون رو بخوبی درک نکردن و در یه جور خودباختگی فرهنگی بسر میبرند.
که آشنا شدن با فرهنگ و زبانشون بطرز صحیح،این طرز فکر غلط رو از بین خواهد برد.
من فکر میکنم آموزش مهمترین نقش رو داره که بخش اعظم این آموزش بی شک باید در خانواده ها باشه.

[dehvary]

ضمن ادای سلام و تشکر از دوستان بجهت توجه شان به این مطلب، باید عرض کنم که " شعار پارسی را پاس بداریم " بدون توجه به پاسداشت سایر زبانهای اقوام ایرانی هیچ وقت محقق نخواهد شد. در واقع زنده نگهداشتن زبان اقوام ایرانی منجر به زنده بودن پارسی خواهد شد چرا که اصیلترین کلمات پارسی در دل این زبانها جای دارد.
با تشکر از همه