نام : ابوسعيد سجزي
- دوره حيات: قرن چهارم
حوزه فعاليتهاي فكري: رياضي ونجوم
ابوسعيد احمد بن عبدالجليل سجزي رياض دان ومنجم بزرگ قرن چهارم هجري ومخترع اسطرلاب زورقي است كه برمبناي اعتقاد به حركت وضعي كره زمين به دور خورشيد ساخته شده ومورد توجه ابوريحان بيروني قرار گرفته است كه از اين منظر نخستين متفكر دروه اسلاميست كه با تحقيق به اين مقام مهم رسيده است.وي معاصر با ابو جعفر احمد بن محمد صفاري وعضدالدوله دبلمي بوده واز وي رساله هاي زيادي به جا مانده است مانند:
الاختيار/ رساله تحصيل القوانين الهندسه المحدوده/ جامع شافي/ رساله في باب انقسام خط مستقيم ذي نهايه/ رساله فيعمل مثلث حادي الزوايا/ رساله في اخراج الخطوط في الدوائرالموضوعه/ رسالهاي در حل ده مسئله و……
علامه دهخدا ذيل نام احمد اورده است:
احمد ابن محمد ابن عبد الجليل السجزي. مكني بابي سعيد. از مشاهير رياضيين ومعاريف منجمين قرن چهارم هجري از مردم سيستان وي در علم نجوم وحساب وهندسه وهيئت تاليفات كثيره دارد از انجمله است كتاب جامع شاهي معروف وان مجموعه ايست مركب از پانزده رساله در علم نجوم واختيارات وزايرجات طالع ونحوها ودر موزه بريطانيه در لندن نسخه بسيار ممتازي از ان موجود است(3) در يك موضعي از اين كتاب (ورق57 از نسخه مذكوره) گويد: وهذا جدول لمواضع الكواكب الثابته في الطول والعرض لسنته ثلثين وثلثمائه من يزد جرد بن شهريار الخ.
وسنه 330 يزدجردي مطابق است با سنه 351 هجري؛ ودرموضعي ديگر از همان كتاب(ورق90) سنوات يزدجرديه را مي برد تا سنه 358 كه مطابق است با سنه 380 هجري؛ پس عصر وي في الجمله تعيين شد؛ وظاهرا غالب اوقات عمر خودرا در شيراز در كنف حمايت عضد الدوله ديلمي(در سنه 338-372)بسر برده وبسياري ار تاليفات خود را نيز بنام او موشح نموده است.
از جمله نفايس ذخايري كه در كتابخانه ملي پاريس محفوظ است مجموعه ايست(4) مركب از 41 رساله در علم حساب و هندسه وهيئت تاليف اشخاص مختلفه از مشاهير رياضيين وتمام اين مجموعه بخط احمد ابن محمد بن عبدالجليل سجزي صاحب ترجمه است وانرا در سنوات 358؛ 359؛ 360؛ 361(يعني در عهد عضدالدوله ديلمي) در شيراز نوشته است وهر چند در اخر تمام رساله ها نام خود را رقم نكرده ولي واضح است كه تمام كتاب( باستثناي رساله اخرين كه خط يكي از مالكين اين كتاب و مورخ است بسنه 658) خط يك كاتب است؛ ورسائلي كه احمد بن عبد الجليل سجزي در اخر انها نام خود را رقم كرده است از قرار ذيل است؛ دراخر ورق 18 مسطور است:
//تمت المقاله بحمد الله ومنه وصلي الله علي محمد واله كتبه احمد بن محمد بن عبد الجليل بشيراز في شهر ربيع الاول سنه ثمان وخمسين وثلثمائه//
ودر اخر ورق 42 نوشته:
تمت المقاله الثانيه وتم تفسير المقاله العاشره من كتاب اوقليدس نقل ابي عثمان الدمشقي والحمد لله وصلي الله علي محمد واله وسلم كتبه احمد بن محمد بن عبدالجليل بشيراز في شهر جميدي الاولي سنته ثمان وخمسين وثلاثمايه//
ودر اخر ورق 75 مسطور است:// تم ماوجد بخط ابي الحسن ثابت بن قره الصابي في هذا المعني ولله الحمد ولي العدل وواهب العقل كما هوله اهل وكتب احمد بن محمد بن عبدالجليل من نسخه نظيف(5) ابن يمين النصراني المتطب بشيراز سلخ جمدي الاخر(كذا) سنته تسع وخمسين وثلاثمايه//
ودر اخر ورق 122نوشته است:
//تمت المقاله في مساحه المجسمات المكافئه لثابت بن قره والحمد لله رب العالمين وصلي الله علي سيدنا محمد خاتم النبين وعلي اله وكتب احمد بن محمد بن عبدالجليل بشيراز ليله البست لمن(كذالثمان ظ) بقين من ربيع الاول سنته ثمان وخمسين وثلثمائه//
ودراخر ورق136 مسطور است :// تم كتاب ابراهيم بن سنان بن ثابت في مساحه القطع المكافي كتبه احمد بن محمد بن بن عبدالجليل بشيراز في ماه ارديبهشت سنه ثمان وثلثين وثلثمائه بزدجرديه ولله الحمد والمنه //
وسنه 338 يزدجردي مطابق است با سنه 359 هجري؛ ودر اخر ورق 180مسطوراست:
تم كتاب ابي الحسن ثابت بن قره في الاعداد التي تلقب بالمتحابه وهو عشره اشكال كتبه احمد بن محمد بن عبدالجليل بشيراز من نسخه ابي الحسن المهندس ايده الله في اخر خرداد ماه سنه ثمان وثلثين وثلاثمايه ليزدجرد//
ودر اخر ورق 187 نوشته است است:// تم بحمد الله ومنه .صلي الله علي محمد واله كتبه احمد بن محمد بن عبدالجليل من نسخه سيدي ابي الحسن المهندس باصلاحه بشيراز في اخر شعبان سنه شنح هجريه//
مجموع انچه ازتاليفات احمد بن عبدالجليل سجزي اكنون در مكاتب اروپا موجود است 29 كتاب است از جمله 15 رساله كه مجموع انهارا جامع شاهي گويند در موزه بريطانيه در لندن(1) و8رساله در كتابخانه ملي پاريس(2) و6 رساله ديگر در كتابخانه هاي ديگر اروپا(3) وعلاوه براين 29 رساله كتابي موسوم به صد باب نظامي عروضي در چهار مقاله(ص54)ورساله در اسطرلاب حاجي خليفه در كشف الظنون(4) بدو نسبت داده اند تعليقات اقاي محمد قزويني برچهارمقاله.
ومراكشي حسن ابوعلي در كتاب خود جامع المبادي كه بسال(660)تاليف كرده از ابوريحان بيروني اورده است كه اسطرلاب سجزي مبني بر حركت زمين است نه حركت فلك وفلك جز سبعه سياره ثابت است وبيروني مي گويد حل اين شبهه مشكل است يعني شبهه حركت زمين. رجوع به كتاب نلينو منطبعه روم(1911)شود.(نقل از گاهنامه سيد جلال الدين طهراني.)اوراست: منتخب كتاب الالوف وكتاب الدلائل و رجوع به ابي سعيد… احمد شود.
دهخدا/لغت نامه/ الف- اثبات- اژدها-جلد 3/ص1302-1301/
منبع : http://www.shahr-i-sokhta.ir
ریاضی دان و منجم بزرگ سیستانی "ابوسعيد سجزي"
مباحثی پیرامون نژاد و فرهنگ تاریخی سیستان
آشنایی با فرهیختگان و علمای سیستانی
آشنایی با فرهیختگان و علمای سیستانی
مدیر انجمن: matashfaraz
بازگشت به “ادبیات و فرهنگ سیستان”
پرش به
- خانه ی فرهنگ و هنر سیستان و بلوچستان
- ↲ خانه ی فرهنگ و هنر سیستان و بلوچستان
- ↲ انجمن ادبی پیام سیستانی شاعر، نویسنده و روزنامه نگار
- ↲ انجمن ادبی مهرداد مهربان فیلم ساز، نویسنده، مترجم، خواننده و اهنگ ساز
- ↲ انجمن ادبی غلامرضا عمرانی شاعر، نویسنده و پژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی ابراهیم سرحدی شاعر و پژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی محمودرضا آرمین شاعروپژوهش گرومسئول انجمن فرخی سیستانی
- ↲ انجمن ادبی دکترعبدالحسین فرزاد شاعر، مترجم و داستان نویس
- ↲ انجمن سیروس خمک ، عکاس
- ↲ انجمن ادبی امين الله سرابندی داستان نویس ، شاعر و پژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی ابراهیم شیخ ویسی شاعر و نویسنده
- ↲ انجمن ادبی جواد شهنازی شاعر و پژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی دکترمسعود میری شاعر، نویسنده وپژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی غلام پیری شاعر
- ↲ انجمن ادبی محمدامین دهواری شاعر
- ↲ انجمن ادبی فاطمه سیستانی شاعر
- ↲ انجمن لیکو: منصور مومنی
- ↲ انجمن ادبی بهزاد محمدی
- ↲ انجمن ادبی راضيه حسينی طباطبايی شاعر
- ↲ انجمن ادبی ماشاالله خلیلی شاعر
- ↲ انجمن ادبی معصومه آتش فرازشاعر، گوینده و روزنامه نگار
- ↲ انجمن محمد شاهی پودینه ، عکاس
- ↲ انجمن ادبی سعید حاج حسینی شاعر
- ↲ انجمن ادبی داوود صیاد شاعر و خوشنویس
- ↲ انجمن ادبی حامد صوفی پژوهش گر و شاعر
- ↲ انجمن ادبی سارا سالاری نقاش، طراح لباس سیستانی، شاعر و پژوهشگر
- ↲ انجمن ادبی عبدالسلام بزرگ زاده شاعر و پژوهش گر
- ↲ انجمن ادبی عبدالرحمن حواشی شاعر
- ↲ انجمن ادبی پریا جهان تیغ شاعر،نویسنده، نمایشنامه نویس، دوبلور و مجری هنری
- ↲ انجمن ادبی ناصر نخزری داستان نویس
- ↲ انجمن ادبی غزاله حسین زاد بزی
- ↲ انجمن ادبی علی شهریاری شاعر
- ↲ انجمن ادبی عبدالحمید خدایاری شاعر، نویسنده و پژوهشگر
- ↲ انجمن پرند سرحدی نقاش و گوینده
- ↲ انجمن عادل آبیلی ، خواننده
- ↲ انجمن محسن پیری ، خواننده
- ↲ انجمن احسان سلیمانی مقدم ، خواننده
- ↲ انجمن حمیدرضا آیتی (آهنگری) محقق، آهنگساز، شاعر و نوازنده ی سنتور
- استان سیستان وبلوچستان - سرزمین دریا و کویر
- ↲ آشنایی با استان سیستان و بلوچستان
- ↲ اخبار استان سیستان و بلوچستان
- ↲ سفرنامه های سیستان و بلوچستان
- ↲ جاذبه های توریستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان
- ↲ محیط زیست استان سیستان و بلوچستان
- ↲ بانوان استان سیستان و بلوچستان
- ↲ صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان
- اندیشه سرای سرزمین دریا و کویر
- ↲ اتاق فکر
- ↲ ایده سرای دانشجویان
- ↲ مباحث ویژه
- سیستان - سرزمین تاریخ ، فرهنگ و تمدن
- ↲ شهر سوخته سیستان
- ↲ ادبیات و فرهنگ سیستان
- ↲ نسب شناسی اقوام سیستانی
- بلوچستان - سرزمین دیرینه ها و فرهنگ بکر و زرین
- ↲ ادبیات و فرهنگ بلوچستان و بلوچ
- ↲ تاریخچه و پیشینه ی باستانی بلوچستان
- ↲ نسب شناسی اقوام بلوچ
- آوا و نمای سیستان وبلوچستان - MultiMedia
- ↲ آوا و نمای سیستان
- ↲ عکس سیستان
- ↲ موسیقی سیستان
- ↲ فیلم سیستان
- ↲ آوا و نمای بلوچستان
- ↲ عکس بلوچستان
- ↲ موسیقی بلوچستان
- ↲ فیلم بلوچستان
- کتابخانه ی سرزمین دریا و کویر
- ↲ کتابخانه ی تخصصی سیستان و بلوچستان
- ↲ معرفی کتاب های خواندنی
- تفریح و سرگرمی در سرزمین دریا و کویر
- ↲ تفریح و سرگرمی در سرزمین دریا و کویر
- موبایل ، کامپیوتر، نرم افزار و سخت افزار
- ↲ انجمن تخصصی موبایل
- راهنمای استفاده از تالار
- ↲ راهنمای استفاده از امکانات تالار