فیلسوف بزرگ سیستان "ابوسليمان سجزي"

mostafa

نام: ابوسليمان سجزي

-دوره حيات؛ قرن چهارم

حوزه فعاليتهاي فكري: منطق وفلسفه

ابوسليمان محمد بن طاهر بن بهرام سجستاني معروف به منطقي در قرن چهارم ميزيسته واز سرامدان بزرگ علم وانديشه در دوران خويش به حساب مي امده است. وي با عضد الدوله وصمصام الدوله معاصر و از اقبال وتوجه امرا ووزرا ال بويه برخوردار بوده است وفاتش بعد از سال 391 اتفاق افتاده .در عين كوري وخانه نشيني از حكماي مشهور عصر خود

و خانه او مجمع دانشمندان بوده . وي شاگردبلند اوازه اي چون ابوحيان توحيدي و پزشك معروف اين دوره محد بن عبدون جيلي داشته است.فلسفه او همانند افكار ديگر فلاسفه محيط وي سخط تحت تاثير عقايد نوافلاطونيان قرار داشت. براي اطلاع از عقايد او ما بيش از همه به ابوحيان توحيدي مديونيم كه اثارش بويژه المقابسات والامتاع والموانسه پر است از گزارش گفته هاي ابوسليمان در باب مباحث فلسفي مسايل بسيار ديگر كه با سبكي نسبتا پيچيده ومبهم بيان شده است. صوان الحكمه يكي از ماخذ كتاب الملل والنحل شهرستاني براي فيلسوفان يونان قديم بوده است.نويسندگان مختلف ديگر از ابوسليمان در باره تاريخ فلسفه نقل كرده اند از جمله ابن نديم (كه خود شاگرد اوبوده)در فهرست ص 241-243-248- وابن مطران/ابن ابي اصيبه و000

برخي از اثار او عبارتند از؛

صوان الحكمه/مقاله في اكمال الخاص بنوع الانسان/رساله في اقتصاص طرق الفاضل/كلام في منطق/تعاليق حكيميه/ رساله في محرك الاول و.

منبع؛ دانشنامه ايران واسلام-جلد هشتم ص1.53/

همچنين دهخدا ذيل نام ابوسليمان اورده است:

ابوسليمان محمد بن طاهر بن بهرام سجستاني منطقي نزيل بغداد او شاگرد متي بن يونس وامثال او بود وسپس خود بتدريس علوم پرداخت وروسا وبزرگان از هر سوي قصد او كردند وخانه او پناهگاه اهل علوم قديم بود. محمدبن عبدون جيلي وابوحيان توحيدي شاگردان اويند واورا اخبار وحكايات وسوالات واجوبه ايست در اين معني يعني در علوم عقليه وعضدالدوله فناخسرو شهنشاه اورا بزرگ داشتي واكرام كردي گويند ابوسليمان اعور بود با اثري از برص برتن واز اين روي از مردم منقطع مي زيست وملتزم خانه بود وجز انان كه مستفيد وطالب علم بودند نزد او نمي رفتند وباز اورده اند كه او به اطلاع از اخبار دولت سخت حريص بود واز اين رو كسانيكه به در بار را ه داشتند از دوستان اوخبرها بوي مي بردند و ازجمله ابوحيان توحيدي بود كه به خانه روسا راه داشت وچون بوقايع وحوادث مطلع مي شد بابوسليمان اگاهي مي برد. وابوحيان كتاب الامتاع والمواسنه را كه محتوي وقايع مجلس ابي الفضل عبدالله بن عارض شيرازي وزير صمصام الدوله بن عضدالدوله است بهمين مقصد نوشت. گويند از ازابوسليمان از نحو عربي ونحو يوناني پرسيدند گفت نحو عرب فطرت است ونحو ما فطنت است واز اين گفته چنين برميايد كه اطلاع وبستگي او بزبان وعلوم يوناني بيشتر از عربي بوده است واز ترجمه ابوجعفر ملك سجستان پيداست كه او چندي در خدمت ابوجعفر بوده وبنا براين مدتي از اوايل عمر خويش را به سيستان مي زيسته است. اوراست رساله في مراتب قوي الانسان. رسايل الي عضدالدوله. شرح كتب ارسطوطاليس. شهروزي كتابي بنام صوان الحكمه را وكتابي بنام محرك اول و صاحب الفهرست كتابي ديگر بنام كتاب في الانذارات النوميه به ابي سليمان منطقي منسوب كرده اند وظاهرا ابوسليمان تا (379) حيات داشته وببغداد مي زيسته است وشهروزي گويد روزي ابوسليمان با گروهي از اصحاب از بغداد بتفرج بيرون شدند بدانجا كودكي با اواز خوش تغني مي كرد يكي از همراهان ابوسليمان معروف به ابن زكريا ي صميري گفت دريغا كه اين كودك استاد نديده والحان نياموخته وگرنه در غنا ايتي شدي ابوسليمان گفت بگوييد كه طبيعت وانصاف چه احتياج باشد اهل صناعت كوشند تا صنعترا ماننده طبيعت كنند وهرچه صنعت به طبيعت ماننده تر عامل استاد تربود پس نه غايت صنعت تشبه بطبيعت كه مخدوم صنعت است خادم صنعت وپست تر از وي شده است ونياز بصنعت دارد. ابوزكريا گفت علت ان ندانم جز انكه تو در بيان ان برما منت نهي ابوسليمان گفت علت انست كه صناعت ماخوذ از عقل ونفس باشد واين دورا برطبيعت رفعت وبرتريست وچون طبيعت قابل بود ابداعات نفس ناطقه كمال وزينت گيرد پس صنعت خادم طبيعت ليكنم عقل ونفس است(نقل به معني از نزهه الارواح) وابوسليمان سجزي نزديك هشت قرن پيش از نيوتن قانون جاذبه خورشيد را كشف واعلام كرده است:

منزله الكواكب من الشمس منزله الحديد من البحر المغناطيس اما تراهن اذا بعون تجدنهن اليها قال بعض الحاضرين وهذا القول فيه نظر فقال ابوسليمان كل من لا يعرف ما يجب عليه فلا يعرف/مقابسات ابوحيان توحيدي/

دهخدا/ لغت نامه/ ا- ابوسعد/ جلد2/تهران/1325/ص 526

منبع : http://www.shahr-i-sokhta.ir