" چون فتح سیستان شد ، ربیع بن زیاد به بصره باز رفت.اندر آن وقت آب شناسان سیستانی که اسیر بودند، او را گفتند : اگر ما از بحر تو را شاخه ی آب بیرون آوریم، ما و فرزندان ما را آزاد میکنی؟ شرط کرد که آزاد کنم. پس ایشان اندر ایستادند و آب بیرون آوردند و سقایان بنی عامر ایشان کردند و اثر آن تا بدین غایت هنوز مانده است. "
زین الاخبار نوشته ی گردیزی
زین الاخبار نوشته ی گردیزی
سیستان در گذشته دارای سدها و بندهای زیادی بوده است و که تعدادی از آنها بر اثر خشک سالی و بی آبی از کار افتاده اند و یا بر اثر حمله ی بیگانگان خراب و ویران شده اند . بنای قدیمی ترین سد سیستان را به جمشید نسبت میدهند که اولین پادشاه اسطوره ای و موسس اولین سلسه ی پادشاهی ایران به شمار می آید. بنای این سد و دوران بهره برداری از آن به حدی قدیمی است که کسی نام دقیق آن را نمیداند، اما عده ای سد کوشک را سد یاد شده میدانند.
تعدادی از سدها و بندهای قدیمی هیرمند :
سد کوشک (سد جمشید)
سد انوشیروان (سد چشمکا)
سد یکاب (سد یک آو)
سد رستم
سد کمال خان (سد ترقو)
سد هاونک
سد بولباکا (سد بلواخان)
سد کزک
سد رودبار
سد بابا خان (سد ابوالفتح خان)
بند کهک یا بند سیستان
سد لخشک
سد پریان
بندها و سدهای فرعی :
بند برزه
بند ملک محمود
بند مودود
بند ماشی(مچی)
سربند ذهک(زهک) (روی مجرای سیستان)
بند عملدار
بند شاگل (روی مجرای نادعلی)
بند تلوخان
بند شیخ لنگ
بند خاک سفید
بندها و سدهای امروزی سیستان :
سد ذهک
سد سیستان
سد شیردال
سد گلمیر
سدهای خاکی چاه نیمه 1 و سد چاه نیمه 4
*** تصاویر ***
سدهای باستانی سیستان
سد هاونگ
سد زهک (ذهک)
سد سیستان
سدهای باستانی سیستان
سد هاونگ
سد زهک (ذهک)
سد سیستان
منبع
سدهای باستانی سیستان
نوشته : دکتر حسن احمدی
