نگاهی به وضعیت زنان در نقاط حاشیه‌ای زاهدان
فقر
صدایی می‌شنوم ا‌نگار کسی مرا می‌خواند، راه دوری نمی‌رویم، چند کیلومتر آن طرف‌تر از خانه ما درست در حاشیه شهر که فاصله چندانی با ما ندارد، فقر نقاش چیره‌دست زندگی زنان مناطق محروم شده است.
رهشون : فقر نقاش چیره‌دست مناطق محروم است که رنگ و بویی دگر به آن داده و بر همه چیز دور و برش رنگ فقر پاشیده است و مسائل رفاهی تا آموزشی همگی زیر چتر این نقاش تغییر رنگ داده‌اند.
جامعه زنان در مناطق محروم و حاشیه‌ای شهر زاهدان بار دیگر بهانه‌ای شد تا بی‌عدالتی‌های صورت گرفته در حق این قشر از جامعه را در ذهن تداعی و بر تلخی آن بیفزاید. مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان در این زمینه معتقد است: ازدواج‌های ثبت نشده، فرزندان بی‌شناسنامه، وضعیت بد بهداشتی، بی‌سوادی و رعایت نشدن عدالت در حق زنان از مهم‌ترین مشکلات جامعه زنان در نقاط حاشیه‌ای شهر زاهدان است.
ام‌الکلثوم موذن افزود: بیشتر آسیب‌های این مناطق مربوط به زنان جامعه اهل سنت است که با گفت‌وگوهای انجام شده با علمای دینی از آنان درخواست شده که برای این وضعیت چاره‌اندیشی کنند.
این فعال حمایتی جامعه زنان بیان داشت: بیشتر زنان حاشیه چون ازدواج ثبت نشده دارند و حتی برخی‌ها با اتباع بیگانه ازدواج کرده‌اند از هیچ حق و حقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی ایران برخوردار نیستند.
وی عنوان داشت: با طرد اتباع بیگانه، شوهر خانواده از کشور اخراج شده و زن با شش بچه و بدون هیچ پشتوانه مالی تنها مانده است که این امر زمینه‌ساز بروز آسیب اجتماعی میشود.
موذن گفت: اکنون اگر به زندان زاهدان بروید بخوبی حضور زنان نقاط حاشیه‌ای زاهدان که به سبب تامین نیازهای مالی رو به کارهای خلاف از جمله حمل مواد مخدر آورده‌اند، دیده میشود.
وی افزود: طبق قانون نیز باید زن ایرانی با فرزندانش، همراه شوهر تبعه خارجی از کشور خارج شود که در بعد روانی زنان ما را تا مرز خودکشی پیش برده است.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان تاکید کرد: باید در این زمینه مسئولان چاره‌اندیشی کرده و با نگاهی به مظلومیت این زنان، روزنه‌ای از امید را در درون آنان ایجاد کنند.
وی بیان داشت: زنی که به سبب ازدواج ثبت نشده (ازدواج‌های صیغه‌ای) به راحتی پس از آنکه پسرزا نیست در پی باورهای موجود با انداختن چند سنگ طلاق داده شده و رها میشود چگونه می‌تواند خود و فرزندانش را در برابر آسیب‌های اجتماعی حفظ کند.
موذن با اشاره به وضعیت بهداشتی زنان در این نقاط اظهار داشت: وضعیت زنان نیز در این مناطق نماد بارز بی‌عدالتی‌ها و فقر کامل در حقوق آنان است چرا که به سبب ساخت و ساز غیرقانونی آنان مجبورند در خانه‌ای بدون شرایط رفاهی همان آب لوله‌کشی، برق و ... زندگی کنند.
وی گفت: چه‌طور می‌توان از زنی که در یک فضای 12 متری زندگی، آشپزی و استحمام می‌کند توقع داشت در زمینه بهداشت وضعیت مناسبی داشته باشد.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان ادامه داد: زن مجبور است با استفاده از یک تشت با چند آفتابه آب، بچه خود را در همان جائی که زندگی کرده و غذا می‌خورد، استحمام کند.
موذن عنوان داشت: از سویی در کنار همین فضا، دستشویی صحرایی وجود دارد که با اندکی وزش باد انگل‌ها و میکروب‌ها را در فضای منطقه پخش می‌کند که نه تنها سلامت خانواده بلکه دیگر شهروندان را تحت شعاع قرار داده است.
وی افزود: وجود بیماری‌های انگلی و پوستی در نوزادان نمونه بارز همین شرایط نامناسب بهداشت زنان نقاط حاشیه‌ای است که سلامت جامعه کودکان شهر را تهدید می‌کند.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان تاکید کرد: باید با برنامه‌ای دقیق
حداقل‌های زندگی را به این زنان هدیه داد تا آنان بتوانند ذره‌ای از زندگی سایر زنان شهر زاهدان را تجربه کنند.
* وضعیت نقاط حاشیه‌ای زاهدان نگران‌کننده است
میلاد جهانتاب خبرنگار فارس برای بررسی وضعیت زنان، دختران و خانواده‌ها در محله‌های واقع در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهر زاهدان یا به تعبیری عامیانه‌تر آن اقامتگاه‌های غیررسمی با سیدمنتظر شبر، مدیرکل بهزیستی سیستان و بلوچستان گفت‌و‌گویی انجام داده است که در ذیل می‌خوانید: طی مطالعاتی که در این مناطق داشته اید فکر می کنید غالباً چه آسیب‌هایی زنان و دختران را در این محله‌ها تهدید می‌کند؟
شبر: فقر عامل بزرگ‌ترین آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی در مناطق حاشیه‌ای زاهدان بوده است به‌طوری که عامل بروز اعتیاد و فساد در این مناطق شده است، از سویی عامل دوم ایجاد کننده بسیاری از آسیب‌ها خود خانواده‌ها هستند.
درست است که فقر همه‌جا هست و ما نمی‌توانیم ریشه کن کنیم، ولی اگر از سوی نهادهای مربوطه، آموزش‌های خاصی از جمله مهارت‌های زندگی به خانواده‌ها ارائه شود، این امر نقش موثری در کاهش آسیب‌ها دارد.
به طور مثال یک مادر باید بداند از چه طریقی با فرزند خود ارتباط برقرار کند تا احتمال بروز آسیب را در فرزندش کاهش دهد.
گفتید که فقر مهم‌ترین عامل بروز آسیب‌هایی است که خانواده را تهدید می‌کند، آیا تاثیر آموزش‌های شما به سمت و سویی رفته که به کاهش فقر منجر شود؟
قسمت عمده آموزش‌های ارائه شده، بحث‌مهارت‌های زندگی است، قرار گرفتن آموزش‌های زندگی، برای هر قشری لازم است چرا که سبب افزایش روحیه و خودباوری شده و این برای جامعه اثرهای مثبتی را در بر دارد.
در این راستا مناطق حاشیه‌ای و خطر آفرین زاهدان از سوی بهزیستی شناسایی شده و به صورت نمونه برنامه کاهش فقر در منطقه باباییان به اجر در آمده است.
شروع برنامه‌ها در این مناطق با آموزش‌های مهارت‌های زندگی و شناسایی بحران‌های اجتماعی و فردی به افراد جامعه هدف با برگزاری کلاس‌ها، دوره‌های آموزشی، مباحث کارآفرینی و راه‌های اشتغالزایی همراه بود.
به دنبال این هستیم تا در صورت کسب مجوزهای لازم مباحث کارآفرینی و اشتغالزایی را به دیگر مناطق پر خطر از جمله شیر آباد زاهدان انتقال دهیم.نقش اتباع بیگانه مجاز و غیر‌مجاز را در بروز آسیب‌های این مناطق چطور می‌بینید؟
اتباع بیگانه عامل سوم آسیب‌های اجتماعی این مناطق به شمار می‌روند، چرا که در هر منطقه حاشیه‌ای زاهدان هجوم اتباع بیگانه فاقد هر گونه مدارک هویتی را مشاهده می‌کنیم که به‌راحتی و بدون هیچ محدودیتی زمینه ساز بحران‌های اجتماعی در این مناطق می‌شوند.
باید بگویم که حضور اتباع بیگانه غیر مجاز که زمینه ساز چالش‌های فراوان اجتماعی و سیاسی در این مناطق شده برای مسئولان نهادینه و بودن آنان به یک باور غلط در باور آنان تبدیل شده است.
کودکان بی‌شناسنامه، زنان فاقد هر گونه مدرک قانونی ازدواج، نقل و انتقال‌های بدون سند دیگر معضل‌های حضور اتباع بیگانه در مناطق حاشیه‌ای شهر زاهدان است که باید برای رفع آنها تلاش کرد.
بر اساس آمار اولیه بیش از یک‌هزار کودک فاقد شناسنامه در سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند، زیرا شوهران این زنان ایرانی اتباع بیگانه غیر‌مجاز بوده و بر اساس قانون نظام، هویت از پدر به فرزند منتقل میشود و این امر مانع بزرگی در راه صدور مدارک هویتی برای این کودکان شده است.
گفتید زنان، سطح سواد این قشر از جامعه را در این مناطق چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه بیشتر آنان بی‌سواد یا دارای مدرک راهنمایی هستند.
در شرایط مطلوب و ایده آل اگر دختر قصد ادامه تحصیل داشته باشد نهایت تا دیپلم است و این آخر خط سواد در اذهان و باور زنان مناطق محروم زاهدان است.
از سویی حتی این قشر از مظلومیت خاصی برخوردارند زیرا به حقوق اولیه خود واقف نیستند و هر کسی به آنان زور می‌گوید.
پدر به سبب فقر زیاد دخترش را بدون هیچ رضایتی به تبعه بیگانه غیر‌مجاز آن هم بدون هیچ مدرک هویتی (صیغه‌ای) می‌دهد و پس از چند سال شوهر نیز ترک خانواده کرده و به کشورش برمی‌گردد و این یعنی سر آغاز یک آسیب اجتماعی.
از سویی در منطقه شیر آباد منزلی با 50 میلیون ریال به استناد تنها یک برگ قولنامه و فاقد سند، خرید و فروش میشود و این در حالی است که با این مبلغ در نقاط مرکزی زاهدان حتی منزلی را نمی‌توان رهن کرد!
وضعیت بهداشتی زنان و دختران در این مناطق به چه صورت است؟
شبر: وضعیت بهداشتی به طور کلی دارای دو بعد بهداشت محیط و فردی است که ارتباط تنگانگی با هم دارند.
در زمینه بهداشت محیط شرایط خوبی در این مناطق حکم فرما نیست و بهداشت فردی نیز تعریف زیادی ندارد به‌طوری که بیشتر برنامه‌های بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی، سازمان‌های حمایتی یونیسف و ملل در این مناطق متمرکز شده است.
از نگاهی دیگر به این مناطق باید باور کنیم که آنان به سبب بی‌بضاعت بودن نمی‌توانند بهترین وسایل بهداشتی را برای خود فراهم کنند و از سویی تا زمانی که مسیل بزرگ فاضلاب نیز از کنار خانه‌های آنان می‌گذرد، مسلماًَ در معرض بیماری‌های مختلف میکروبی و انگلی قرار می‌گیرند.
مشکل فاضلاب واقعا خطری جدی برای سلامت مردم این مناطق به شمار می‌رود که باید فکری برای این از سوی نهادهای مربوطه برداشته شود. با توجه به آسیب‌هایی که جوانان این منطقه را اسیر خود کرده است، ما شاهدیم که با هر ازدواج دوباره مشکلات قبلی در خانواده تازه شکل گرفته تکرار میشود، واقعا وضعیت ازدواج در این مناطق به چه صورت است و چه طور می‌توان آسیب‌ها را به حداقل رساند؟
شبر: آموزش مهارت‌های زندگی در روند انتخاب همسر برای دختران جوان تاثیرگذار است، به دختر و پسر آموزش‌های مخصوص قبل از ازدواج ارائه میشود که فرد را در روند انتخاب و خوب انتخاب کردن هدایت می‌کند.
از سویی با تصویب قانون، ارائه جهیزیه به دختران خانواده های نیازمند، منوط به گذراندن دوره‌ها و آزمایش‌های قبل از ازدواج است که تاثیر بسزایی در کاهش آسیب‌ها دارد.
در واقع تنها راه فرهنگ‌سازی آموزش است، باید مردم را آگاه و در هر زمینه‌ای اطلاع‌رسانی را در دستور کار داشته باشیم.
http://www.pahraa.blogsky.com/1389/12/15/post-170/