بنا بر شواهد تاریخی و باستان شناسی در گذشته سیستان یكی از ایالات حاصلخیز ایران محسوب می شده و دارای تمدنی كهنسال بر پایه كشاورزی و دامداری بوده است. ولی امروز بر عكس آن روزگار از آن سابقه درخشان تنها ویرانه هایی باقی مانده است. علت اصلی این خرابیها كاهش آب هیرمند و جابجایی مسیر آن و در نتیجه كاهش وسعت دریاچه هامون ذكر گردیده است.
مطالعات سالهای اخیر نشان داد كه اكنون هم دریاچه هامون بتدریج در شرف فنا و نابودی است. علاوه بر كاهش آب هیرمند پیشروی رودخانه شدیدا فرسایش پذیر شیله به سمت هامون و افزایش رقوم تخلیه و سرریز آب هامون نسبت به دهه های پیش باعث پایین تر رفتن تراز آب در هامون شده است. لذا چنانچه در این مورد چاره ای اندیشیده نشود هامون در معرض فنا و یا دگرگونی عمده خواهد بود.
طرح تثبیت سر شیله به عنوان تنها راه حل ممكن برای نجات هامون پیشنهاد گردیده است. تثبیت سر شیله هم بایستی با شناخت و مطالعات كافی انجام گیرد زیرا هر گونه تغییر انسانی ممكن است در جهت تعدیل مرفودینامیك یا به عبارتی كنترل محیط در جهت مناسب باشد و یا تاثیر منفی بر محیط داشته و باعث تسریع فرآیند های فرسایشی و مخرب گردد.
با توجه به تبخیر بالای منطقه در صورت تثبیت و توقف آب در هامون افزایش املاح وشوری شدید آب را در پی خواهد داشت. لذا احداث هر نوع سازه ای برای تثبیت سر شیله باید با توجه به این مساإل طراحی و اجرا گردد تا از نظر زیست محیطی مشكلی ایجاد ننماید.
نظر به مطالب فوق كنترل فرسایش در سر پنجه های شیله كه كل اكوسیستم هامون و حیات منطقه را در معرض خطر و نابودی قرار داده باید به گونه ای باشد كه بتواند ضمن تثبیت سر شیله پوشش مناسب گیاهی را به همراه داشته باشد. با ایجاد پوشش گیاهی و افزایش رطوبت خاك به مقدار زیاد از فرسایش بادی منطقه هم كاسته خواهد شد. ضمنا سازه احداثی باید شرایط لازم را برای برای تخلیه مقدار آب كافی در زمان وقوع سیلاب های بزرگ دارا را باشد. زیرا پس زدن آب در هامون به دلیل شیب بسیار كم آن سبب تغییر مسیر هیرمند خواهد شد. چنانچه تغییر مسیر هیرمند اتفاق بیفتد ممكن است به نابودی دریاچه هامون این تالاب شناخته شده بین المللی و تمامی آثارحیاتی حاشیه آن ودر نهایت به نابودی سیستان منتهی گردد.
آینده نگری برای هامون و شیله
آینده نگری برای هامون و شیله
بیائید رستمانه، سیستان را آباد کنیم.
Re: آینده نگری برای هامون و شیله
سلام
آنچه نگاشته اید، درست است. قریب به 14 سال قبل من مسئولیتی داشتم و از اعضای کمیته بین المللی فرسایش و رسوب کشور دعوت کردم به زابل آمدند و در مورد آینده هامون با توجه به رسوباتی که توسط سیل وارد دریاچه می شود پس از بازدید، بحث کردیم:
- یک نکته اینکه سالیانه رسوبات زیادی وارد آن می شود و به مرور زمان کف دریاچه بالاتر می آید و نهایتاً فقط یک آبراهی در گودال های سه گانه باقی می ماند که آب مازاد رودخانه هیرمند را به گودی زره که آن زمان نقش هامون را بازی خواهد کرد، تخلیه کند. اگر چنین وضعیتی حادث شود، بستر دریاچه هامون، خاستگاه شن و ماسه و ریزگردهایی خواهد شد که زندگی را برای مردم تنگ می نماید و باید از این محل مردم سیستان کوچ کنند.
- نظریه دومی نیز وجود داشت که در کتاب سیستان«تألیف جی پی تیت» نیز به آن پرداخته شده است و آن پدیده سوبسیدانس در زمین شناسی است که می گوید فشار همه جانبه رسوبات به مرور زمان باعث می شود تا سطح هامون فرو نشست داشته باشد و این به صورت ادواری صورت می گیرد بنابر این وضعیتی که قبلاً پیش بینی می شد، اتفاق نمی افتد.
عباس نورزائی- زاهدان
آنچه نگاشته اید، درست است. قریب به 14 سال قبل من مسئولیتی داشتم و از اعضای کمیته بین المللی فرسایش و رسوب کشور دعوت کردم به زابل آمدند و در مورد آینده هامون با توجه به رسوباتی که توسط سیل وارد دریاچه می شود پس از بازدید، بحث کردیم:
- یک نکته اینکه سالیانه رسوبات زیادی وارد آن می شود و به مرور زمان کف دریاچه بالاتر می آید و نهایتاً فقط یک آبراهی در گودال های سه گانه باقی می ماند که آب مازاد رودخانه هیرمند را به گودی زره که آن زمان نقش هامون را بازی خواهد کرد، تخلیه کند. اگر چنین وضعیتی حادث شود، بستر دریاچه هامون، خاستگاه شن و ماسه و ریزگردهایی خواهد شد که زندگی را برای مردم تنگ می نماید و باید از این محل مردم سیستان کوچ کنند.
- نظریه دومی نیز وجود داشت که در کتاب سیستان«تألیف جی پی تیت» نیز به آن پرداخته شده است و آن پدیده سوبسیدانس در زمین شناسی است که می گوید فشار همه جانبه رسوبات به مرور زمان باعث می شود تا سطح هامون فرو نشست داشته باشد و این به صورت ادواری صورت می گیرد بنابر این وضعیتی که قبلاً پیش بینی می شد، اتفاق نمی افتد.
عباس نورزائی- زاهدان