پوشاک مردم منطقه بلوچستــان
ارسال شده: جمعه ۲۰ اسفند ۱۳۸۹, ۱۰:۵۶ ق.ظ
بطورکلی پوشاک هر منطقه تحت تأثیر آب و هوای آن منطقه میباشد. باید گفت که لباس بلوچ، لباس قدیمی فلات ایران به ویژه اقوام پارتی(اشکانیان) میباشد که با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، تغییراتی در آن پدید آمده است. به علّت گرمای زیاد و تابش شدید خورشید، لباس مردان اغلب به رنگ روشن میباشد و برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب عمامهای دور سر میپیچند و شال یا لنگی بر روی شانه میاندازند. اما پوشاک زنان بلوچ علاوه بر اینکه تحت تأثیر شرایط آب و هوایی منطقه است، متأثر از فرهنگ کشورهای پاکستان و هندوستان قرار دارد. لباس زنان بلوچ به طرز شگفت آوری سوزن دوزی و یا گلدوزی شده است و روسری یا سریگ زنان نیز سوزن‌دوزی و قلاب‌دوزی می‌شوند.
الف) پوشاک مردان
پیراهن یا قمیس: پیراهن گشاد و جادار است که از زیر گلو چاک میخورد و دارای یقه برگردان یا ساده، با یک یا دو جیب در زیر شانههای طرفین و یک جیب در بالای سینه سمت چپ است.
▪ شلوار: شلوار مردان بلوچ همانند شلوار اشکانیان بسیار گشاد است اما در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‌شود و با چرخشی سبب چین‌هایی در آن می‌شود.
▪ گَنْجْپِراک: همان زیرپوش است.
▪ پاگ: پارچه‌ای است به طول دو متر که غالباً پیرمردان آن را دور سر خود میپیچند.
▪ دستمال: معمولاً سفیدرنگ و از پاگ کوچکتر است و اغلب پیرمردان آن را دور سر خود میپیچند.
▪ لانکی یا چادر: همان پارچه پاگ است ولی جوانان به جای پاگ آن را روی شانه خود میاندازند و در هنگام نماز خواندن، سر خود را با آن می‌پوشانند و در هنگام نشستن و گپ زدن، آن را دور کمر و پاهایشان میبندند که در اصطلاح محلی به آن کمَرزانی و به شوخی صندلی بلوچی میگویند.
▪ کلاه: بر دو نوع است یا ساده است که از پارچه درست شده است و در هنگام نماز بر سر میگذارند و یا کلاکلی است که از پوست بّره درست شده است.
▪ کوش: در گذشته از برگ درخت داز نوعی کفش بنام سِواس درست میکردند ولی در حال حاضر تعداد اندکی خصوصاً عشایر از سواس استفاده میکنند و اکثراً از کفشهای ایرانی و خارجی که از طریق دریای عمان به بنادر ایرانی وارد می‌شود، میپوشند.
ب) پوشاک زنان
▪ پیراهن یا پشک: از انواع پارچه‌های رنگارنگ که سرآستین و جیب (پندول) و گریبان آن سوزن‌دوزی شده است.
▪ شلوار: شلوار گشاد است که در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‌شود، دمپای آن نیز سوزن دوزی شده است.
▪ سریگ: چادر بلند و نازکی است که کنارههای آن را قلاب‌دوزی میکنند و معمولاً به رنگهای مختلف یافت می‌شود.
▪ کوش: در حال حاضر زنان بلوچ از انواع کفشهای ایرانی و خارجی میپوشند ولی به طور محدود زنان عشایر از نوعی سواس مخصوص نیز استفاده میکنند.
▪ زیورآلات زنان:
ـ انواع گوشوارهها: دُرّ ـ والی ـ نالوک ـ چُلُمب ـ جُمکه ـ بادی و....
ـ کید: از طلا ساخته می‌شود که در موی سر فرو میکنند و به طرف دو گوش پایین میآید و دُرّ را نگه میدارد.
ـ چَلاّ: همان انگشتری است که در اصطلاح محلی مُندریک نامیده می‌شود.
ـ کَپَکوَ: نیم‌کره‌هایی از طلا است که بر قطعه‌ای از پارچه میدوزند و به گردن میبندند و با دانه‌های فیروزه و یاقوت آن را تزئین میکنند.
ـ پادیگ: مچ بند نقرهای یا طلایی است که به مچ پا میبندند و در هنگام راه رفتن صدا میدهد معمولاً نوکرها از آن استفاده میکنند و در موقع رقص صدایی هماهنگ با صدای دهل ایجاد میکنند.
ـ پولّوک: از طلا درست می‌شود که آن را در سوراخ بینی نصب میکنند.
ـ پلوه: به شکل بیضی از طلا و فیروزه ساخته می‌شود و زنان آن را در سوراخ غضروف بینی قرار میدهند.
ـ سنجاق (تاسِنی): از طلا ساخته می‌شود به صورت نیمه‌دایره‌ای است که روی آن یاقوت یا فیروزه کار گذاشته‌اند و در لباس زنان بلوچ بجای دکمه به کار میرود.
ـ سایر زیورآلات: عبارتند از: لَرزوک ـ تک ـ نالوک ـ مهرگ ـ فیروزک ـ مودی و.....
الف) پوشاک مردان
پیراهن یا قمیس: پیراهن گشاد و جادار است که از زیر گلو چاک میخورد و دارای یقه برگردان یا ساده، با یک یا دو جیب در زیر شانههای طرفین و یک جیب در بالای سینه سمت چپ است.
▪ شلوار: شلوار مردان بلوچ همانند شلوار اشکانیان بسیار گشاد است اما در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‌شود و با چرخشی سبب چین‌هایی در آن می‌شود.
▪ گَنْجْپِراک: همان زیرپوش است.
▪ پاگ: پارچه‌ای است به طول دو متر که غالباً پیرمردان آن را دور سر خود میپیچند.
▪ دستمال: معمولاً سفیدرنگ و از پاگ کوچکتر است و اغلب پیرمردان آن را دور سر خود میپیچند.
▪ لانکی یا چادر: همان پارچه پاگ است ولی جوانان به جای پاگ آن را روی شانه خود میاندازند و در هنگام نماز خواندن، سر خود را با آن می‌پوشانند و در هنگام نشستن و گپ زدن، آن را دور کمر و پاهایشان میبندند که در اصطلاح محلی به آن کمَرزانی و به شوخی صندلی بلوچی میگویند.
▪ کلاه: بر دو نوع است یا ساده است که از پارچه درست شده است و در هنگام نماز بر سر میگذارند و یا کلاکلی است که از پوست بّره درست شده است.
▪ کوش: در گذشته از برگ درخت داز نوعی کفش بنام سِواس درست میکردند ولی در حال حاضر تعداد اندکی خصوصاً عشایر از سواس استفاده میکنند و اکثراً از کفشهای ایرانی و خارجی که از طریق دریای عمان به بنادر ایرانی وارد می‌شود، میپوشند.
ب) پوشاک زنان
▪ پیراهن یا پشک: از انواع پارچه‌های رنگارنگ که سرآستین و جیب (پندول) و گریبان آن سوزن‌دوزی شده است.
▪ شلوار: شلوار گشاد است که در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‌شود، دمپای آن نیز سوزن دوزی شده است.
▪ سریگ: چادر بلند و نازکی است که کنارههای آن را قلاب‌دوزی میکنند و معمولاً به رنگهای مختلف یافت می‌شود.
▪ کوش: در حال حاضر زنان بلوچ از انواع کفشهای ایرانی و خارجی میپوشند ولی به طور محدود زنان عشایر از نوعی سواس مخصوص نیز استفاده میکنند.
▪ زیورآلات زنان:
ـ انواع گوشوارهها: دُرّ ـ والی ـ نالوک ـ چُلُمب ـ جُمکه ـ بادی و....
ـ کید: از طلا ساخته می‌شود که در موی سر فرو میکنند و به طرف دو گوش پایین میآید و دُرّ را نگه میدارد.
ـ چَلاّ: همان انگشتری است که در اصطلاح محلی مُندریک نامیده می‌شود.
ـ کَپَکوَ: نیم‌کره‌هایی از طلا است که بر قطعه‌ای از پارچه میدوزند و به گردن میبندند و با دانه‌های فیروزه و یاقوت آن را تزئین میکنند.
ـ پادیگ: مچ بند نقرهای یا طلایی است که به مچ پا میبندند و در هنگام راه رفتن صدا میدهد معمولاً نوکرها از آن استفاده میکنند و در موقع رقص صدایی هماهنگ با صدای دهل ایجاد میکنند.
ـ پولّوک: از طلا درست می‌شود که آن را در سوراخ بینی نصب میکنند.
ـ پلوه: به شکل بیضی از طلا و فیروزه ساخته می‌شود و زنان آن را در سوراخ غضروف بینی قرار میدهند.
ـ سنجاق (تاسِنی): از طلا ساخته می‌شود به صورت نیمه‌دایره‌ای است که روی آن یاقوت یا فیروزه کار گذاشته‌اند و در لباس زنان بلوچ بجای دکمه به کار میرود.
ـ سایر زیورآلات: عبارتند از: لَرزوک ـ تک ـ نالوک ـ مهرگ ـ فیروزک ـ مودی و.....
